İş Kanununda belirtilen bazı haller nedeniyle işyerinde normal çalışma süresinin önemli ölçüde altında çalışılması veya işyerinin tamamen tatil edilmesi durumlarında, işverenin iki ay içerisinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırması mümkündür. Söz konusu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz. (Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 18.03.2020 tarihinde Corona virüs kapsamında alınan önlemlere ilişkin basın toplantısında telafi çalışmasının dört aya uzatılmasına karar verildiği belirtilmiştir. Söz konusu yasal düzenlemenin en kısa süre içerisinde yapılması beklenmektedir.)
Hangi Hallerde Telafi Çalışma Yaptırılabilir?
İş Kanuna göre; zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebiyle kendisine izin verilmesi hallerinde işçilere telafi çalışma yaptırılabilir.
Kanunda benzer nedenler ifadesi kullanıldığı için telafi yaptırılabilecek haller kanunda belirtilen nedenlerle sınırlı değildir. Örneğin ulusal bayram ve genel tatil günlerinden sayılamamasına rağmen yöresel kutlama günlerinde çalışılmaması durumunda da işçilere telafi çalışma yaptırılabilir.[1]
Telafi yaptırılabilmesi için işverenin az çalışma ya da işyerini tatil etme nedeniyle işçi ücretinde kesinti yapmamış olması gerekir. Aksi takdirde çalışılmayan sürenin telafisinden söz edilemez.
Örnek: Haftanın altı günü günde 7,5 saat çalışma yapılan bir işyerinde, 30 Ağustos 2019 Zafer Bayramı Cuma gününe denk geldiği için Cumartesi işyeri tatil edilmiştir. Bu durumda işçilerin ücretini tam olarak ödeyen işveren iki ay içinde işçilere 7,5 saat telafi yaptırabilir.
Örnek 2: İşveren nişanlandığı için iki gün izin isteyen işçiye iki ay içerisinde iki güne karşılık gelen saat kadar telafi yaptırabilir.
Günde En Fazla Kaç Saat Telafi Çalışma Yaptırılabilir?
Bir işçiye yaptırılacak telafi günde 3 saatten fazla olamaz. Yargıtay vermiş olduğu bir kararında 3 saatten fazla telafi yapmak istemediği için işten çıkarılan işçiyi haklı bularak işe iadesinin kabul edilmesi gerektiğini belirtmiştir.[2]
Ayrıca söz konusu çalışma nedeniyle günlük çalışma süresi sınırının aşılmaması gerekir. Örneğin normal şartlar altında bir işçinin günlük çalışma süresi 11 saati aşamaz.
Hangi Günlerde Telafi Çalışma Yaptırılamaz?
Hafta tatili günlerinde, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde ve İş Kanununda belirtilen mazeret izin günlerinde (evlilik izni, eşi doğum yapan işçiye verilmesi gereken izin vs) söz konusu çalışma yaptırılamaz.
Telafi Çalışması Ne Zamana Kadar Yapılabilir?
Kanunda belirtilen haller nedeniyle normal çalışma süresinin önemli ölçüde altında çalışılması veya işyerinin tatil edilmesi durumlarında işçilere 2 ay içerisinde telafi çalışma yaptırılabilir. 2 aylık süre geçtikten sonra telafi yaptırılamaz.
Telafi Çalışma Yaptırmak İsteyen İşvereninin Yapması Gerekenler Nelerdir?
Telafi yaptırmak isteyen işveren telafi çalışmanın nedenini ve hangi tarihte çalışmaya başlanacağını ilgili işçilere bildirmek zorundadır.
Telafi Çalışma Yaptırmak İsteyen İşverenin İşçiden Onay Alması Gerekir mi?
İş Kanununda telafi yaptırmak isteyen işverenin işçilerden onay alması gerektiği yönünde bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla söz konusu çalışma işverenin tek taraflı kararıyla yapılabilir.[3]
Telafi Çalışma ile Denkleştirme Uygulamasının Farkı Nedir?
Denkleştirme uygulamasında denkleştirme dönemindeki haftalık ortalama çalışma süresine bakılarak bir değerlendirme yapılır. Telafi çalışmada ise İş Kanununda belirtilen haller sebebiyle iki ay içerisinde çalışılmayan sürenin telafi edilmesi söz konusudur. Denkleştirme uygulaması hakkında ayrıntılı bilgi için Denkleştirme Uygulaması başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Telafi Çalışma ile Serbest Zaman Uygulamasının Farkı Nedir?
Telafi çalışmada fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma ortaya çıkmazken serbest zaman uygulamasında ortaya çıkan fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma karşılığında izin kullandırılması söz konusudur. Serbest zaman uygulaması hakkında ayrıntılı bilgi için Serbest Zaman Uygulaması Hakkında Her Şey başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
KAYNAKLAR
[1] Prof. Dr. Sarper Süzek, İş Hukuku, Beta, Yenilenmiş 8. Baskı, İstanbul, 2012 s.806.
[2] Yargıtay 9. H.D. 17.03.2008 gün, 2007/27667 E, 2008/5298 K.
[3] Prof. Dr. Fevzi Demir, En Son Yargıtay Kararları Işığında İş Hukuku Uygulaması, Albi Yayınevi 11. Baskı, 2018, İzmir, s. 273.
