İşçi işini yaparken özen borcuna uygun davranarak işverenin menfaatlerini korumak ve işvereni zarara uğratacak davranışlardan kaçınmakla yükümlüdür. Türk Borçlar Kanununa göre işçi, işverene kusuruyla verdiği her türlü zarardan sorumludur. Bu nedenle işveren kusuruyla kendisine vermiş olduğu zararları işçiden talep edebilir. Ayrıca işverenin zarara uğramış olması iş ilişkisinin devamını imkânsız hale getirebileceğinden işvereni zarara uğratmak İş Kanununun 25. maddesinde haklı nedenle derhal fesih sebebi olarak sayılmıştır. Bu yazımızda işvereni zarara uğratan işçinin iş sözleşmesinin hangi durumlarda haklı nedenle feshedilebileceği ayrıntılı olarak incelenecektir.
İşvereni Zarara Uğratmak Nedir?
Haklı nedenle feshe konu olabilmesi için zarar verilen makine, tesisat ve diğer maddelerin işyerinin malı olması veya işverenin eli altında bulunuyor olması gerekir. İşyerinin malı olmayan veya işverenin eli altında bulunmayan bir malın zarar görmesi işverene haklı nedenle derhal fesih hakkı vermez. İşverenin uğrayacağı zarar söz konusu mala zarar verilmesi şeklinde olabileceği gibi malın kaybedilmesi şeklinde de olabilir.
Zarar Nedeniyle İş Sözleşmesinin Feshedilebilmesi İçin İşçinin Kusurlu Olması Şart mıdır?
Oluşan zarar işçinin kusuru ya da ihmaline dayanmıyorsa iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilemez. İşçiye gerekli eğitimlerin verilmemesi, işin tehlikesi ve iş verilirken işçinin yetenek ve niteliklerinin göz önünde bulundurulmaması işçinin kusurunu etkileyebilir. Bu nedenle işçinin kusurunun olup olmadığı her olayın özelliğine göre değişir.
İş Sözleşmesinin Haklı Nedenle Feshedilebilmesi İçin Zararın Miktarının Ne Kadar Olması Gerekir?
İşvereni zarara uğratmak nedeniyle iş sözleşmesinin feshedilebilmesi için işçinin verdiği zararın otuz günlük ücretinden fazla olması gerekir. Yargıtay vermiş olduğu kararlarda söz konusu ücretin brüt ücreti ifade ettiğini belirtmiştir.[1]
İşverenin uğradığı zarar 30 günlük ücret tutarından az olsa bile işverene kasten zarar verilmesi doğruluk ve bağlılığa uymayan davranış olarak değerlendirilerek iş sözleşmesi feshedilebilir. Konu hakkında ayrıntılı bilgi için Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranışlar başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. Aynı zamanda işçinin verdiği zarar haklı nedenle feshi gerektirecek kadar ağır olmasa da geçerli nedenle feshi gerektirebilir. Bu durumda işveren bildirimli fesih hakkını kullanarak ve kıdem tazminatını ödeyerek iş sözleşmesini feshedebilir.
İşçinin Kısmen Kusurlu Olması Halinde Zararın Miktarı Nasıl Belirlenir?
İşvereni zarara uğratan olayda işçinin kısmi kusuru bulunması halinde zararın miktarı işçinin kusur oranına göre belirlenir.[2] Örneğin işçinin %50 kusurlu olduğu bir olayda işveren toplamda 5000 TL zarara uğramışsa işçinin sorumluluğu 2500 TL’dir. Dolayısıyla 2500 TL’nin otuz günlük brüt ücreti aşıp aşmadığına bakılarak feshe karar verilir.
Meydana gelen olayda asli kusurlu olan işverense, işçinin kusur oranına göre hesaplanacak tutar 30 günlük ücreti aşsa da işçinin iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilemez.[3]
İşçi Vermiş Olduğu Zararı Karşılarsa İş Sözleşmesi Haklı Nedenle Feshedilebilir mi?
İşçi işverene kusuru veya ihmaliyle vermiş olduğu otuz günlük ücretini aşan zararı karşılaşmış olsa dahi işverenin haklı nedenle fesih hakkı devam eder. Zira İş Kanununun 25. maddesinde zararın oluşmuş olması fesih için yeterli görülmüştür. Aynı şekilde iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden işverenin zararı karşılamak için işçiye dava açması mümkündür.[4]
İşvereni Zarara Uğratan İşçinin İş Sözleşmesi Ne Zamana Kadar Feshedilebilir?
Uğranılan zarar miktarının tespit edilmesi ve zarar miktarının feshe yetkili birime bildirilmesinden sonra 6 işgünü içerisinde ve her halde zararı meydana getiren olayın gerçekleşmesinden itibaren 1 yıl içerisinde haklı nedenle derhal fesih hakkı kullanılmalıdır. Söz konusu süreler geçtikten sonra iş sözleşmesinin işvereni zarara uğratmak nedeniyle feshedilmesi mümkün değildir.[5] Konu hakkında ayrıntılı bilgi için Derhal Fesih Hakkını Kullanma Süresi başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
İşvereni Zarara Uğrattığı İçin İş Sözleşmesi Feshedilen İşçiye İhbar Süresi Tanınır mı?
İş sözleşmesini derhal feshetme imkânı verdiğinden işvereni zarara uğrattığı için iş sözleşmesi feshedilen işçiye ihbar süresi kullandırılmaz. Aynı şekilde işçinin ihbar tazminatı talep etme hakkı da yoktur.
İşvereni Zarara Uğrattığı İçin İş Sözleşmesi Feshedilen İşçiye Kıdem Tazminatı Ödenir mi?
Ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık oluşturduğundan işvereni zarara uğrattığı için iş sözleşmesi feshedilen işçiye kıdem tazminatı ödenmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.
Belirli Süreli İş Sözleşmesiyle Çalışan ve İşvereni Zarara Uğratan İşçinin İş Sözleşmesi Haklı Nedenle Feshedilebilir mi?
İş Kanunun 25. maddesinde düzenlenen işverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı belirsiz süreli iş sözleşmelerinde kullanılabileceği gibi belirli süreli iş sözleşmelerinde de kullanılabilir. Dolayısıyla belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan ve işvereni zarara uğratan işçinin iş sözleşmesi haklı nedenle derhal feshedilebilir.
KAYNAKLAR
[1] Yargıtay H.G.K. 8.02.2017 gün, 2015/128 E, 2017/240 K.
[2] Yargıtay 9. H.D. 24.05.2018 gün, 2015/19072 E, 2018/11689 K.
[3] Yargıtay 9. H.D. 28.03.2019 gün, 2016/640 E, 2019/7059 K.
[4] Yargıtay 9. H.D. 23.09.2008 gün, 2007/27255 E, 2008/24526 K.
[5] Yargıtay 9. H.D. 02.11.2015 gün, 2015/24209 E, 2015/30919 K.
