Gazetecilerin hakları Basın İş Kanunu olarak adlandırılan 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun ile düzenlenmektedir. Bu yazımızda Basın İş Kanunu uyarınca gazetecilerin kıdem tazminatı hakları ayrıntılarıyla incelenecektir. Gazetecilerin ve işverenlerinin uyması gereken ihbar süreleri ve ihbar tazminatları ile ilgili ayrıntılı bilgi için Gazetecilerin İhbar Süresi ve İhbar Tazminatı başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Kaç Yıl Çalışan Gazeteciler Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?
Basın İş Kanununa göre bir gazetecinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesinin ilk koşulu gazetecinin meslekte geçirdiği kıdemin en az 5 yıl olmasıdır. Sözü edilen 5 yıllık kıdem gazetecinin çalışmış olduğu işyerindeki kıdemi değil meslekte geçirdiği kıdemidir. Bir kez 5 yıllık kıdemi dolduran gazetecinin her bir işveren yanında tekrar 5 yıllık kıdemi doldurması gerekmez. Dolayısıyla bir kez kıdem tazminatı alan gazetecinin tekrar kıdem tazminatı alması için 1 yıl çalışması yeterlidir.[1] Gazeteci bir kez kıdem tazminatı almışsa bir sonraki işyerinde mesleki kıdemi üzerinden değil işyerindeki kıdemi üzerinden kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak bu durumun aksi iş sözleşmelerinde kararlaştırılabilir.[2]
Gazeteciler Hangi Hallerde Kıdem Tazminatına Hak Kazanır?
Gazetecilerin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için iş sözleşmelerinin işveren tarafından ve gazetecinin kusuru olmaksızın feshedilmiş olması gerekir.
Bir gazete veya süreli yayının karakteri gazeteci için şeref veya şöhretini veya manevi menfaatlerini ihlal edecek bir şekilde değişikliğe uğrarsa, gazeteci ihbar sürelerini beklemeksizin iş sözleşmesini feshedebilir. Bu durumda gazeteci kıdem tazminatına hak kazanır.
Gazetecilerin Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona eren gazetecilere son ücreti esas alınmak suretiyle, her hizmet yılı için bir aylık brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan arta kalan süreler hesaplanırken altı aydan az kısım dikkate alınmaz. Örneğin işyerindeki kıdemi 10 yıl 4 ay olan bir gazeteciye 10 yıl üzerinden, işyerindeki kıdemi 10 yıl 7 ay olan bir gazeteciye 10 yıl 7 ay üzerinden kıdem tazminatı ödenir.
Gazetecilerin kıdem tazminatı hesaplanırken işçilerden farklı olarak giydirilmiş brüt ücret değil brüt ücret esas alınır. Örneğin yol ve yemek ücreti gibi ek olarak sağlanan menfaatler kıdem tazminatına esas ücrete eklenmez.[3]
Gazetecilerin Kıdem Tazminatından Hangi Kesintiler Yapılır?
Gelir Vergisi Kanununa göre Basın İş Kanununa göre ödenen kıdem tazminatlarının gazetecinin 24 aylığını aşmayan miktarlarından gelir vergisi kesilmez.
Kıdem tazminatları prime esas kazanca dahil edilmeyecek ödemeler arasında sayıldığından gazetecilerin kıdem tazminatından SGK primi kesilmez.
Damga Vergisi Kanununda istisna olarak belirtilmediği için Basın İş Kanununa göre ödenen kıdem tazminatlarından damga vergisi kesilir.
Gazetecilerin Kıdem Tazminatı Tavanı Var mıdır?
Basın İş Kanununa göre kıdem tazminatının herhangi bir tavanı bulunmamaktadır.[4]
Kıdem Tazminatının Ödenmemesi Durumunda Faiz İşler mi?
Basın İş Kanununda 4857 Sayılı İş Kanunundan farklı olarak fesih tarihinden itibaren mevzuata uygulanan en yüksek faiz istenemez. Dolayısıyla ödenmeyen kıdem tazminatı için dava tarihinden ya da temerrüt tarihinden itibaren yasal faize hükmedilir.[5]
Gazetecilerin Kıdem Tazminatı Taksitler Halinde Ödenebilir mi?
İşyerinin zarar ettiğinin ilgili kurumlarca tespit edilmesi durumunda gazetecilerin kıdem tazminatı en çok dört taksitte ödenebilir. Bu taksitlerin tamamının ödeme süresi bir yılı geçemez. Ancak zarar etmeyen bir işverence kıdem tazminatının taksitler halinde ödenmesi mümkün değildir.
Kaynaklar
[1] Yargıtay 9. H.D., 02.10.2003 gün, 2003/3264 E, 2003/15969 K; Yargıtay 9. H.D. 14.04.2008 gün, 2007/14130 E, 2008/8314 K.
[2] Yargıtay 9. H.D, 19.03.2003 gün, 2003/6795 E, 2003/20418 K.
[3] Yargıtay 9. H.D., 18.04.2003 gün, 2002/22017 E, 2003/6547 K.
[4] Yargıtay 22. H.D, 21.10.2014 gün, 2014/20056 E, 2014/28599 K.
[5] Yargıtay HGK, 09.02.2011 gün, 2010/9-713 E, 2011/51 K.
