Ara Dinlenme Süreleri Hakkında Her Şey

Ara Dinlenmesi Nedir?

Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında dinlenme, yemek, çay ve sigara gibi ihtiyaçlar için verilen molalara ara dinlenme süreleri adı verilir.

Ara Dinlenmelerinin Kesintisiz Olması Zorunlu mudur?

Ara dinlenmesinin kesintisiz olarak kullandırılması genel kuraldır. Ancak ara dinlenmeleri iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir. Uygulamada da mola sürelerinin çay ve yemek saati şeklinde aralı olarak kullandırıldığı görülmektedir.

Mola Sürelerinin Ne Zaman Kullanılacağı Nasıl Belirlenir?

Ara dinlenmelerinin ne zaman kullanılacağı işverenin yönetim hakkıyla ilişkili olduğundan işveren tarafından belirlenir. Ancak ara dinlenmesinin kullanılacağı zaman amacına uygun olarak belirlenmelidir. Örneğin çalışmanın başında ya da sonunda ara dinlenmesi kullandırılamaz.[1]

Tüm İşçilerin Aynı Anda Ara Dinlenme Kullanması Zorunlu mudur?

İşyerinde çalışan tüm işçilerin aynı anda ara dinlenme kullanması mümkün olmakla birlikte zorunlu değildir. İşveren bir plan dahilinde sırayla işçileri dinlendirebilir.

Ara Dinlenmeleri Çalışma Süresinden Sayılır mı?

Ara dinlenmesi çalışma süresinden sayılmaz. Yani günlük ve haftalık çalışma süreleri hesaplanırken mola sürelerini düşmek gerekir. Örneğin haftanın altı günü günde 8 saat işyerinde duran ve günde yarım saat ara dinlenmesi kullanan bir işçinin günlük çalışma süresi 7,5 saat ve haftalık çalışma süresi 45 saat olur.

Ara Dinlenmesi İçin Ücret Ödenir mi?

Yukarıda belirttiğimiz üzere ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz. Bu nedenle bu süreler için işçilere ayrıca bir ödeme yapılmaz.

Ara Dinlenme En Az Ne Kadar Olmalıdır?

İş Kanunu ara dinlenmeleri günlük çalışma süresine göre kademeli olarak belirlemiştir. Ancak günde 11 saatin üzerinde çalışmak yasak olduğu için 11 saatten fazla süren işlerde ara dinlenme sürelerinin ne kadar olacağı ile ilgili herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Bu nedenle 11 saat ve daha fazla süren işlerde ara dinlenmesinin ne kadar olacağı Yargıtay kararlarıyla düzenlenmiştir. İş Kanununa ve Yargıtay kararlarına göre ara dinlenme süreleri en az aşağıdaki gibi olmalıdır.[2]

• 4 saat veya daha kısa süreli işlerde 15 dakika
• 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dahil) işlerde yarım saat
• 7,5 saatten fazla ve 11 saate kadar olan işlerde 1 saat
• 11 saat ve daha fazla süren işlerde 1,5 saat

Ara Dinlenmesi En Fazla Ne Kadar Olmalıdır?

Yukarıda belirtilen ara dinlenmeleri en az olup bu sürelerin arttırılması mümkündür. Ancak ara dinlenmeleri, iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak, 24 saat içinde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi dikkate alınarak düzenlenir. Yani işçi günlük çalışma süresi bittikten sonra 12 saat dinlenmeden bir sonraki gün çalıştırılamaz. Bu hükmün getirilmesinin en önemli nedeni uzun mola saatlerinin işçilerin sosyal yaşantılarına zarar vermesidir. Bunun en yaygın örneği turizm sektöründeki antraklı çalışmalardır.

Örnek: Haftanın altı günü 08:00 – 21:00 saatleri arasında 12:00 – 17:30 saatleri arasında mola kullanarak çalışan bir işçi fiili olarak haftada 45 saat çalışmasına rağmen yirmidört saat içinde oniki saat dinlenememektedir. Bu nedenle söz konusu çalışma iş mevzuatına aykırıdır. Söz konusu işçi bir sonraki gün 08:00’de gelerek çalışmaya devam edecekse bu işçinin çalışma süresi bitimi en geç 20:00 olacak şekilde belirlenmelidir.

Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik  uyarınca posta değişimlerinde işçilerin sürekli olarak en az 11 saat dinlendirilmesi gerekir. Ara dinlenme süreleri belirlenirken bu hükmün de göz önünde bulundurulması gerekir.

İşçiler Mola Sürelerini İşyerinde Geçirmek Zorunda mıdır?

İşçiler mola saatlerinde sürelerinde tamamen serbesttir. Bu süreler işyerinde geçirilebileceği gibi işyeri dışında da geçirilebilir. Ancak işçiler mola saatlerinde çalışmaya zorlanamaz. Bu sürelerde işçiler çalışmışsa ara dinlenmesi kullandırılmamış sayılır.

İşçiler Mola Süresinde Çalıştırılırsa Ücreti Nasıl Ödenir?

İşçiler mola süresi verilmeden çalıştırılırsa bu sürelere ait normal ücret işçiye ödenir. Ara dinleme süresinde çalıştırılan işçi, belirlenen haftalık çalışma süresinden fazla çalışıyorsa 45 saate kadar %25 zamlı, 45 saatten sonrası için %50 zamlı ücrete hak kazanır.

Çocuk ve Genç İşçilerin Ara Dinlenmeleri Ne Kadardır?

Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik uyarınca çocuk ve genç işçilerin ara dinlenme süreleri diğer işçilerden farklıdır. Yönetmeliğe göre çocuk ve genç işçilerin mola süreleri en az aşağıdaki gibi olmalıdır:

• 2 saatten fazla 4 saatten az süren işlerde otuz dakika
• 4 saatten 7,5 saate kadar olan işlerde 1 saat

Çocuk ve genç işçilerin 7,5 saatten fazla çalıştırılması yasak olduğundan 7,5 saatten fazla çalışma yapılması durumunda ara dinlenmesinin ne kadar olacağı düzenlenmemiştir. Ayrıca çocuk ve genç işçilerin ara dinlenme sürelerinin 24 saatlik zaman diliminde, kesintisiz 14 saat dinlenme süresi dikkate alınarak belirlenmesi gerekmektedir.

Örnek: Akşam 19:00’da çalışması sona eren çocuk işçinin bir sonraki gün çalışma süresi 09:00’dan önce başlayamaz.

KAYNAKLAR

[1] Yargıtay 9. H.D. 1.07.2019 gün, 2016/8948 E, 2019/14608 K., Yargıtay 9. HD. 17.11.2008, 2007/35281 E, 2008/30985 K.

[2] Yargıtay 22. H.D. 27.06.2019 gün, 2016/16805 E, 2019/14373 K.