İş Mahkemelerinde Arabuluculuk

25.10.2017 tarihinde Resmi Gazete’ de yayımlanan 7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile birlikte arabuluculuk sistemi zorunlu hale geldi. Yazımızda yenilikleri irdeleyeceğiz.

İş Mahkemelerine Başvuru Ön Şartı

İşçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olmuştur.

Davacı, arabuluculuk işlemleri sonunda anlaşma yapılamadığına dair son tutanağın aslına veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Son tutanak eklemeden başvurulması halinde mahkemece davacıya, son tutanağın sunulması için bir haftalık kesin süre verilir. Bu sürede verilmezse dava usulden reddedilir. Arabulucuya başvurmadan dava açıldığı tespit edildiğinde işlem yapılmaksızın usulden reddine karar verilir.

İş Kazası veya Meslek Hastalığı Tazminatlarında Arabuluculuk Zorunlu mu?

İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davalarında arabulucuya başvurma şartı aranmaz.

Arabulucu İçin Başvuru Nereye Yapılır?

Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise herhangi birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmamış yerlerde ise sulh hukuk mahkemeleri tarafından görevlendirilen yazı işleri müdürlüklerine yapılır.

Arabulucuyu Kim Seçer?

Arabulucu, komisyon başkanlıklarına bildirilen listeden büro tarafından belirlenir. Ancak tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerine anlaşmaları halinde bu arabulucu görevlendirilir.

Arabulucuların listesine iletişim bilgileri ile birlikte T.C. Adalet Bakanlığına ait http://www.adb.adalet.gov.tr/arabulucu/ sitesinden ulaşabilirsiniz.

Arabulucu Görev Süresi

Arabulucu yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içerisinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir.

Arabulucu, taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması yahut yapılan görüşmelerde soruncunda anlaşmaya varılması veya varılmaması durumlarında arabuluculuk faaliyetini sona erdirir ve son tutanağı düzenleyerek durumu derhal arabuluculuk bürosuna bildirir.

Yargılama Giderlerini Kim Karşılar?

Bu konuda ilk toplantıya katılımın önemi göze çarpmaktadır. Arabulucu, tarafları her türlü iletişim vasıtasını kullanarak bilgilendirir ve ilk toplantıya davet eder. Taraflardan birinin mazeret göstermeksizin  ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderlerinden sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekalet ücretine hükmedilmez. Eğer her iki taraf da ilk toplantıya katılmaz ise yargılama giderlerini kendileri karşılarlar.

Arabuluculuk bürosu tarafından yapılması gereken zaruri giderler; arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde anlaşma uyarınca taraflarca ödenmek, anlaşmaya varılmaması halinde ise haksız çıkacak taraftan tahsil olunmak üzere Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır.

Arabulucu Ücreti

Arabuluculuk ücreti, 2018 Arabulucu Asgari Ücret Tarifesinin eki Arabuluculuk Ücret Tarifesinin İkinci Kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça eşit şekilde karşılanır. Bu tutar Tarifenin Birinci Kısmında belirtilen iki saatlik ücret miktarından az olamaz. İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlamaması halinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, Tarifenin İkinci Kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilir.

Arabuluculuk Görüşmeleri Nerede Yapılır? Kimler Katılır?

Görüşmeler taraflarca aksi kararlaştırılmadığı sürece arabulucuyu görevlendiren büronun bağlı bulunduğu adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonunun yetki alanı içerisinde yürütülür.

Görüşmelere taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığı ile katılabilirler. İşveren yazılı belgeyle yetkilendirdiği çalışanı da görüşmelerde işvereni temsil edebilir ve son tutanağı imzalayabilir.

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı halinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmaları ve iradelerinin birbirine uygun olması aranır.

Peki İşçi ve İşverenler Neye Dikkat Etmeliler?

7036 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile arabulucuya başvuru zorunlu hale getirilmek ile iş yükü ile hantallaşmış mahkemelerin yükünü azaltarak daha hızlı sonuç almak hedeflenmiştir. Mahkemeye başvuru öncesi yeni bir basamak olan arabuluculuk sistemi işçiler için ilk bakışta dezavantajlı gibi görünse de alacağını daha hızlı tahsil etme şansı da tanımaktadır.

Hem işçi hem de işverenler anlaşma yoluna giderken hak ettikleri tutardan önemli ölçüde az tutara anlaşma zorunda olmadıklarını da unutmamalılardır. Son tutanak ile birlikte anlaşmaya varılan tutar bağlayıcı olacaktır ve ileride buna dava yolu kapanabilir.

Yine bir diğer önemli konu yukarıda da açıklandığı gibi ilk toplantıya katılımdır. Geçerli bir mazeret olmaksızın ilk toplantıya katılmama yargılama giderlerinde sorumlu tutulma sebebi olduğundan bu konuya çok dikkat edilmelidir.