Geçici Koruma Nedir?
Suriyeli çalışma izni konusunu incelemeden önce ülkemizde yaşayan Suriyelilerin hukuki statülerinin tam olarak bilinmesi gerekir. Ülkemizde yaşayan Suriyeliler mülteci olarak adlandırılmasına rağmen hukuki olarak mülteci statüsüne sahip değillerdir. Mülteci Çalışma İzni (Hakkı) yazımızda da görüleceği üzere mültecilerin ayrıca bir çalışma izni almasına gerek yoktur. Bundan sonraki bölümlerde geçici koruma statüsünün tanımı yapılmış ve Suriyeli çalışma izni konusu incelenmiştir.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun “Geçici Koruma” başlıklı 91 inci maddesinde; “Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen yabancılara geçici koruma sağlanabilir.” hükmü yer almaktadır. Söz konusu maddeye dayanılarak hazırlanan Geçici Koruma Yönetmeliğinde ise geçici koruma; “Ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak veya bu kitlesel akın döneminde bireysel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen ve uluslararası koruma talebi bireysel olarak değerlendirmeye alınamayan yabancılara sağlanan koruma” şeklinde tanımlanmıştır.
Suriyeliler Geçici Koruma Statüsünde midir?
30.03.2012 tarihinde çıkarılan “Türkiye’ye Toplu Sığınma Amacıyla Gelen Suriye Arap Cumhuriyeti Vatandaşlarının ve Suriye Arap Cumhuriyetinde İkamet Eden Vatansız Kişilerin Kabulüne ve Barındırılmasına İlişkin Yönerge” ile ülkelerinde yaşanan olaylar nedeniyle Türkiye’ye gelen Suriyelilere geçici koruma statüsü verilmesi kararlaştırılmıştır.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 91 inci maddesine dayanılarak hazırlanan Geçici Koruma Yönetmeliğinin “Geçiş Hükümleri” başlıklı geçici birinci maddesinde; “28/4/2011 tarihinden itibaren Suriye Arap Cumhuriyeti’nde meydana gelen olaylar sebebiyle geçici koruma amacıyla Suriye Arap Cumhuriyeti’nden kitlesel veya bireysel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşları ile vatansızlar ve mülteciler, uluslararası koruma başvurusunda bulunmuş olsalar dahi geçici koruma altına alınırlar. Geçici korumanın uygulandığı süre içinde, bireysel uluslararası koruma başvuruları işleme konulmaz.” denilerek Suriye’de yaşanan olaylar nedeniyle ülkemize gelen Suriyelilerin geçici koruma statüsünde oldukları ve geçici koruma uygulandığı sürece diğer uluslararası koruma başvurularında bulunulamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda sayılan nedenlerle geçici koruma kapsamında anlatılanların hepsi Suriyeliler açısından da geçerlidir.
Suriyeliler Çalışma İzni Almadan Türkiye’de Çalışabilir mi?
Suriyeliler çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışamaz veya çalıştırılamaz. Suriyeliler çalışma izni almak için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvurabilirler. Bu yabancılara verilecek çalışma izinlerinin süreleri, geçici korumanın süresinden fazla olamaz. Geçici koruma sona erdiğinde, bu kapsamda verilen çalışma izni sona erer.
Suriyelilerin Çalışma İzni Olmadan Çalışılabileceği Alanlar Var mıdır?
Mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışacak Suriyeliler, çalışma izni muafiyeti kapsamındadır. Bu işlerde çalışacak Suriyelilerin çalışma izni almasına gerek yoktur. Ancak bu yabancıların da geçici koruma sağlanan il valiliğine başvurarak çalışma izni muafiyet belgesi almaları gerekir.
Suriyeli Çalışma İzni İçin Ne Zaman Başvurabilir?
Suriyeliler, geçici koruma kayıt tarihinden altı ay sonra çalışma izni almak için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvuruda bulunabilir. Altı ay dolmadan yapılacak başvurular reddedilecektir.
Suriyelilerin Çalışma İzin Başvuruları Nasıl Yapılır?
Çalışma izni başvuruları, Suriyelileri çalıştıracak işveren tarafından e-Devlet üzerinden yapılır. Bağımsız çalışma iznine başvurma hakkı olan Suriyeliler kendi adına başvuru yapabilir. Çalışma İzni Başvurusu Nasıl Yapılır başlıklı yazımızda çalışma izni başvuru prosedürleri incelenmiştir.
Suriyelilere Çalışma İzni Verilmesinde Bölge Sınırı Var mıdır?
Suriyelilere çalışma iznine başvuru hakkı verilmesinde, Geçici Koruma Yönetmeliğinin 24 üncü maddesi uyarınca yabancının kalmasına izin verilen iller esas alınır.
Bir İşyerinde Kaç Suriyeli Yabancı Çalıştırılabilir?
Bir işyerinde çalıştırılabilecek Suriyeli sayısı Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçemez. Örneğin 210 Türk vatandaşı işçinin çalıştırıldığı bir işyerinde en fazla 21 Suriyeli yabancı çalıştırılabilir. Bu oran Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca sektör ve illere göre açık iş ve işe yerleştirmeler dikkate alınarak değişen oranlarda uygulanabilir. İşyerinde toplam çalışan sayısı ondan az ise bu işyerinde en fazla bir Suriyeli çalıştırılabilir.
İşveren tarafından; işyerinin kayıtlı bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünden, çalışma izni başvurusu tarihinden önceki dört haftalık süre içerisinde yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşı bulunamadığının belgelendirildiği başvurularda istihdam kotası uygulanmayabilir.
Geçici Koruması Sonlandırılan Suriyelinin Çalışma İzni Devam Eder mi?
Geçici Koruma Yönetmeliği kapsamında geçici koruması sonlandırılan veya iptal edilen Suriyelilerin almış olduğu çalışma izinleri iptal edilir.
Suriyelilere Ödenecek Ücretlerde Bir Alt Sınır Var Mıdır?
Geçici koruma statüsündeki Suriyelilere asgari ücretin altında ödeme yapılamaz. Suriyeli Çalışma İzni konusunda herhangi bir üst sınır bulunmamaktadır.
