Çalışma İzni Türleri Nelerdir?
6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanununa göre çalışma izni türleri; süreli çalışma izni, süresiz çalışma izni ve bağımsız çalışma izni olmak üzere üç başlıkta toplanmaktadır. Çalışma izin başvurusu nasıl yapılır? başlıklı yazımızda çalışma izin başvurularının ve uzatma başvurularının nasıl yapılacağı anlatılmıştır.
Süreli Çalışma İzni Nedir? Ne kadar bir süre için çalışma izni verilir?
Çalışma izni türlerinden ilki süreli çalışma iznidir. Türkiye’de çalışmak için başvuran bir yabancıya yapacağı işin veya iş sözleşmesinin süresinden fazla olmamak üzere belirli bir işyerinde veya işverenin aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte çalışmak şartıyla en fazla bir yıl geçerli çalışma izni verilir. Yabancının işverenin aynı işkolundaki farklı işyerlerinde çalıştırılmak istenmesi halinde bu durum izin başvurusunda belirtilmelidir. Aksi takdirde çalışma izni sadece çalışma izin belgesindeki adres için geçerli olacaktır.
Aynı işverene bağlı olarak çalışmaya devam etmek isteyen yabancı bir yıllık süre dolmadan önceki iki ay içerisinde uzatma başvurusunda bulunmalıdır. Bu durumda ilk uzatma başvurusunda çalışma izni en fazla iki yıl daha uzatılır. İki yıllık sürenin dolmasından önceki iki ay içerisinde yeni bir uzatma başvurusu yapılması halinde ise çalışma izni üç yıl daha uzatılır. Daha sonra yapılacak başvurularda ise çalışma izni her seferinde üçer yıl uzatılır.
Geçerli bir çalışma izni bulunan yabancı farklı bir işveren yanında çalışmak isterse ilk kez çalışma iznine başvuruyormuş gibi hareket etmelidir.
Süresiz Çalışma İzni Nedir?
Çalışma izni türlerinden ikincisi süresiz çalışma iznidir. Kanuni bir çalışma izni ile en az sekiz yıl çalışan veya 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca Türkiye’de uzun dönem ikamet izni olan yabancılar süresiz çalışma iznine başvurabilir. Örneğin bir yıl süreli çalışma izni alan bir yabancı çalışma iznini ilk başvurusunda iki yıl, ikinci başvurusunda üç yıl ve üçüncü başvurusunda üç yıl uzatabilir. Üçüncü uzatma döneminde sekiz yıllık kanuni çalışmasını dolduran bir yabancı süresiz çalışma izni almak için başvuru yapabilir. Başvuru şartlarını sağlayan yabancıya süresiz çalışma izni verilmesi zorunlu değildir.
Süresiz çalışma iznine sahip bir yabancı özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanır. Ancak süresiz çalışma iznine sahip yabancılar Türk vatandaşlarına tanınan seçme, seçilme, kamu görevlerine girme hakkı, askerlik hizmeti, muaf olarak araç ithal etme vb haklardan yararlanamaz.
Bağımsız Çalışma İzni Nedir?
Çalışma izni türlerinden üçüncüsü ise bağımsız çalışma iznidir. 6735 Sayılı Kanuna göre profesyonel meslek mensubu yabancılara işyeri açabilmeleri için bağımsız çalışma izni verilebilir. Bağımsız çalışma izni verilirken, yabancının eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi, yabancı şirket ortağı ise sermaye payı vb hususlar dikkate alınır.
Bağımsız çalışma izni süreli olarak verilir. Ancak 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanununda bağımsız çalışma izinlerinin maksimum veya minimum ne kadar süre için verilebileceği belirtilmemiştir. Ancak bağımsız çalışma izin süresi yapılacak işin süresinden fazla olamaz.
Şirket ortağı yabancıların çalışma izni alması gerekir mi?
Türk Ticaret Kanununa göre kurulmuş olan limited şirketlerin şirket ortağı olan müdürlerinin, anonim şirketlerin şirket ortağı olan yönetim kurulu üyelerinin ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin yönetici olan komandite ortaklarının yabancı olması halinde söz konusu kişilerin Türkiye’de çalışabilmeleri için izin almaları gerekir.
